Câu chuyện về nhà vệ sinh công cộng ở Việt Nam đã không còn gì xa lạ đối với cả khách du lịch trong nước và nước ngoài khi tình trạng thiếu hụt vẫn đang là chủ đề đáng quan ngại, đặc biệt là với Thành phố Hồ Chí Minh. Theo các báo cáo gần đây, mặc dù có hơn 10 triệu dân, tuy nhiên thành phố đông dân nhất Việt Nam chỉ có hơn 250 nhà vệ sinh công cộng.
Theo Vietnam Insider đánh giá, đường phố của Thành phố Hồ Chí Minh cung cấp mọi thứ mà khách du lịch muốn: thức ăn ngon, lịch sử khắc sâu vào kiến trúc, cuộc sống địa phương của những người lái xe máy, uống nước vỉa hè, …. Tất cả mọi thứ, ngoại trừ nhà vệ sinh.
Theo thống kê về chỉ số nhà vệ sinh công cộng trên mỗi km2 tại 69 thành phố du lịch trên toàn cầu của QS Supplies – một trong những nhà bán buôn và bán lẻ phòng tắm độc lập lớn nhất ở Vương quốc Anh, được báo Nikkei Asia hôm 21/1/2023 trích dẫn, thì Thủ đô Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh nằm cuối bảng xếp hạng về số nhà vệ sinh công cộng tính trên mỗi km2.
Cụ thể theo báo cáo, tại Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh con số này là 0,01; trong khi đó tại Bangkok là 0,13; Paris là 6,72 và Los Angeles là 0,11… Còn Thủ đô và thành phố lớn nhất Việt Nam nằm chót bảng trong nhóm 15 thành phố tệ nhất về số nhà vệ sinh công cộng; chỉ trên Johannesburg của Nam Phi và Cairo của Ai Cập.
Nikkei Asia cho rằng, có một sự thật không thể chối cãi là du khách, sau khi uống cà phê kem trứng và tản bộ trên vỉa hè lát đá của Hà Nội trong một giờ, sẽ phát hiện khó kiếm ra nhà vệ sinh công cộng ở xung quanh. Các tờ rơi hướng dẫn du khách nhắc nhở họ mang theo tiền hoặc lưu các số điện thoại khẩn cấp, nhưng lại không chuẩn bị cho mọi người việc cơ bản nhất này. Trong một nghiên cứu đã mô tả “Việc sử dụng nhà vệ sinh không chỉ là nhu cầu và quyền. Đây còn là vấn đề về nhân phẩm, hòa nhập và tôn trọng”.
Đó cũng là vấn đề kinh tế xã hội. 10 nơi dẫn đầu về mật độ nhà vệ sinh công cộng cao trên km vuông hầu hết là các thành phố giàu có và phát triển, chẳng hạn Paris, Zurich, Barcelona…; trong khi nhóm thành phố dưới cùng chủ yếu ở châu Phi hoặc châu Á thuộc các nước đang phát triển.
Ở nhiều nước trên thế giới, nhà vệ sinh trở thành công bằng xã hội, như Mỹ, nơi có những cuộc tranh luận về việc liệu các cửa hàng như Starbucks có nên cho phép những người không phải là khách hàng được sử dụng cơ sở vật chất hay không…
Theo một báo cáo mới đây, TP.HCM hiện có hơn 10 triệu dân nhưng chỉ có hơn 250 nhà vệ sinh công cộng, chủ yếu tập trung ở các khu vực trung tâm thành phố như: Q1, Q3, Q5. Nhà vệ sinh công cộng tại TP.HCM không chỉ thiếu mà còn bị người dân phàn nàn là khó sử dụng, xuống cấp và không sạch sẽ.
Trong bối cảnh đó, sáng ngày 19-3, Bí thư Thành ủy TP.HCM Nguyễn Văn Nên, Phó Chủ tịch UBND TP.HCM Bùi Xuân Cường cùng đoàn công tác có buổi làm việc với quận 1 về vấn đề chỉnh trang đô thị, vệ sinh môi trường trên địa bàn quận.
Theo Bí thư Thành ủy Nguyễn Văn Neng, kế hoạch sẽ được triển khai theo từng giai đoạn, với mục tiêu cụ thể là quận 1 phải làm đẹp, mở lại nhà vệ sinh xuống cấp và lắp mới nhà vệ sinh di động. Ngoài ra, các doanh nghiệp và tổ chức địa phương cũng được yêu cầu cho phép người dân sử dụng nhà vệ sinh miễn phí.
Ông nhấn mạnh rằng nhà vệ sinh công cộng phải tạo ấn tượng tốt với người dân địa phương và khách du lịch và chúng phù hợp với người khuyết tật.
Để phục vụ người dân và du khách, Quận 1 trung tâm Thành phố Hồ Chí Minh đã có nhiều giải pháp để tăng nhanh số lượng nhà vệ sinh có thể sử dụng. Trong đó có vận động các cơ sở kinh doanh ăn uống, khách sạn hỗ trợ người dân, du khách sử dụng miễn phí nhà vệ sinh. Mới đây, 100 quán cà phê, nhà hàng ở quận 1 đã cung cấp nhà vệ sinh miễn phí cho người dân.
Lãnh đạo TP.HCM cũng cho biết đã đề nghị Chính phủ trình Quốc hội cho phép được quyền cấp tạm. Ngoài ra, yêu cầu họ không sử dụng nhà vệ sinh công cộng để đạt được thành tích và bảng xếp hạng. Từ nay đến hết tháng 4/2023, thành phố muốn tạo sự chuyển biến về vấn đề này.
Theo các chuyên gia, để giải quyết những vấn đề này, trước tiên chúng ta phải thay đổi thái độ về tầm quan trọng của nhà vệ sinh công cộng. Ngoài ra, tại một hội nghị mới đây, các quan chức thành phố cũng cho rằng, theo tiêu chí “Thành phố văn minh, hiện đại, nghĩa tình”, nơi công cộng cần được đáp ứng những nhu cầu thiết yếu, quan trọng thì cần được quan tâm đầu tư, quản lý đúng mức.
“TP.HCM phải xem việc này quan trọng, đáp ứng nhu cầu thiết yếu của người dân và du khách. TP.HCM không làm nhà vệ sinh công cộng với mục đích để lấy thành tích, xếp thứ hạng. Tinh thần là mỗi ngày một tốt hơn, tuyệt đối không được xấu hơn”. Bí thư Nguyễn Văn Nên nhấn mạnh.
Tuệ Ngô